Als psycholoog in een ziekenhuis viel me na een aantal jaren iets op. De veerkracht van de meeste mensen is enorm. Regelmatig werd ik naar een afdeling geroepen. Een patient had iets ontzettends heftigs meegemaakt, daar zou een psycholoog wel op zijn plaats zijn. Vaak genoeg had ik er niet zoveel te doen. Tuurlijk, mensen waren geschrokken, soms aangedaan - maar in veel gevallen redden ze zich prima. Vaak ging ik na of er geen herbelevingen zijn (trauma) om na een kennismaking gegevens achter te laten. Wanneer ik mensen een paar weken later belde, klopte mijn eerste indruk vaak. De meeste mensen kunnen binnen hun eigen sociale context hun weg in veel problemen vinden, ook als deze heftig zijn.
Een andere keer deed ik als behandelaar mee in een studie, waarin ex-kankerpatienten vijf jaar na genezing werden gescreend op depressie. Om vervolgens geïncludeerd te worden voor behandeling. Misschien was het toeval, maar waar in de literatuur volop geschreven wordt dat er een grote groep mensen last van somberheid of zelfs een depressie heeft na het overleven van kanker, konden de onderzoekers ze hier niet goed vinden. Veel van de patiënten die gebeld werden voelden zich juist dankbaar.
Ook recent een mooi bericht. 'Bijna twintig procent minder zelfdodingen in afgelopen twee maanden.' Een bericht op 22 mei 2020. Waar experts een maand eerder waarschuwden voor de te verwachten toename aan zelfdodingen door COVID, lijkt die voorspelling niet uit te komen. Uiteindelijk bleek 2020 qua zelfdoding niet heel anders dan eerdere jaren.
Misschien heb ik een positieve kijk op de zaken (zou ik niet erg vinden) of zijn mijn ervaringen tot nu toe buitengewoon positief geweest. Toch, maatschappelijk gezien levert Corona ondanks de moeilijkheden ook iets op. Even uit de context, voor sommige mensen voor het eerst meer rust, even geen sociale verplichtingen. Of dat de reden is? Het lijkt logisch, maar ik weet inmiddels dat 'logische redenen' uiteindelijk vaak niet de juiste blijken. Misschien ligt het wel aan hoed goed we het thuis soms hebben. Of: omdat we allemaal in hetzelfde schuitje zitten hoeven we ons niet te vergelijken met de groep mensen die het 'nog wel' goed hebben.
Hoe het ook zij, laten we vooral ook naar die positieve kant kijken. Voor we onszelf een nocebo aansmeren, omdat experts ons het idee geven dat we hier wel op achteruit zouden moeten gaan. Laten we voorkomen massaal in de 'self-fulfilling prophecy' te stappen dat alles wel slechter moet gaan.
Misschien ontdekken we dat we allemaal wel wat meer kunnen hebben dan we dachten. Ik zou niet zo ver willen gaan om het 'verlicht' te noemen, maar beseffen dat juist de tegenslagen en moeilijkheden van deze periode ons karakter vormen. Net zoals de meeste mensen na een moeizame reis vertellen dat het niet altijd makkelijk was, dat ze niet meer helemaal dezelfde zijn, maar wel een beetje wijzer zijn geworden. Antifragile, sterker door tegenslag.
P.S. Er zijn zeker groepen waar we zeker van weten dat zij psychisch gezien grote kans hebben op last. Een lange IC opname is zowel fysiek als mentaal dermate heftig, dat zowel emotionele, cognitieve als fysieke problemen steevast onderdeel zijn van het 'Post-IC Syndroom'. Voor veel mensen is het wegvallen van een duidelijke structuur, afleiding, of de ontoegankelijkheid van zorg op dit moment terecht een probleem. Toch, in dat soort heftige gevallen hoor je mensen nog vaak spreken over 'wat het hen geleerd of gebracht heeft' - hoewel daar regelmatig wel echt (psychologische)behandeling bij is komen kijken. Ook zijn er groepen mensen met (forse) psychische klachten, die door het gebrek aan contact met een behandelaar nu meer klachten ontwikkelen.
Lees meer: