Drie jaar geleden startte verslavingszorgcentrum Novadic-Kentron een programma gericht op medicijnverslaving bij mensen met chronische pijn. We vroegen Matthijs Elderman, psycholoog bij Novadic-Kentron, te vertellen over de professionele uitdagingen bij het werken met patiënten met chronische pijn.
Over Matthijs Elderman
Matthijs Elderman is psycholoog bij verslavingszorgcentrum Novadic-Kentron. Zij lanceerden drie jaar geleden een programma om specifiek medicatieverslaving bij mensen met chronische pijn aan te pakken. Novadic-Kentron ontvangt patienten die al meerdere jaren chronisch pijn lijden en hun medicatie en/of andere verslavende middelen hiervoor lang genoeg gebruikt hebben om hieraan een verslaving te ontwikkelen maar nog niet zelfstandig hun pijn kunnen beheersen. Het Novacid-Kentron team raakte geïnteresseerd in de Reducept VR behandeling. Deze behandeling helpt mensen hun eigen zenuwstelsel te doen begrijpen, kennis op te doen van de belangrijkste pijneducatie-concepten en biedt oefeningen om de eigen vaardigheden voor pijnbeheersing te versterken.
Matthijs werkte bij een revalidatiecentrum voor patiënten met chronische pijn voordat hij bij Novadic-Kentron begon.
Hoe Reducept wordt ingezet bij het geintegreerde behandeling voor verslaving en aanhoudende pijn
Het idee om Reducept als behandelprogramma toe te voegen in de rehabilitatie is afkomstig van Katinka Damen, GZ-Psycholoog en Programmaleider Pijnprogramma bij Novacid-Kentron. In haar woorden: “De visie van waaruit Reducept is ontwikkeld sluit naadloos aan bij de door ons gebruikte methodieken voor de behandeling van aanhoudende pijn, zoals Graded Activity, desensitisatie, ACT en Pijneducatie. Patiënten ervaren dat het gebruik van Reducept een welkome toevoeging is op het behandelaanbod omdat het invloed heeft op onbewuste processen die een rol spelen bij pijn, naast de meer gedragsmatige en bewuste processen waar we in de behandeling op insteken.”
Patiënten met chronische pijn en een medicatieverslaving kunnen tot 12 Reducept sessies volgen bij Novadic-Kentron. Iedere sessie duurt 30-40 minuten en staat wekelijks gepland. In de persoonlijke ervaring van Matthijs vindt de leercurve plaats tijdens de zesde of zevende sessie plaatst, waarna het van belang is om te blijven oefenen zodat het brein automatisch anders met pijn leert omgaan. Hij praat daarnaast altijd met zijn patiënten over hun ervaringen en vraagt hen hoe zij deze nieuwe kennis en vaardigheden in hun dagelijks leven gaan toepassen.
Wij hebben Matthijs gevraagd zijn professionele ervaringen en ook uitdagingen te delen waarmee hij te maken krijgt in zijn werk met chronische pijn patiënten.
Uitdaging 1: Patiënten zijn terughoudend en sceptisch over nieuwe behandelmethoden
Het is niet altijd makkelijk om Reducept aan te bieden bij patiënten. Veel patiënten zijn volgens Matthijs erg enthousiast om Reducept te proberen, ook al vinden ze het wel vreemd en onwerkelijk om hun brein van binnenuit te zien. Deze groep deelt echter vooral positieve terugkoppeling. Ze geven aan dat Reducept echt helpt om te ontspannen en om de pijn te verminderen terwijl ze de oefeningen doen.
De andere groep patiënten is van andere mening. Ze geven aan “ik ben er niet zeker van, het klinkt op zich wel prettig om te doen, maar ik twijfel dat het echt zal helpen”, of “het is niets voor mij, het doet me denken aan de videospelletjes die mijn zoon speelt en ik wil dit niet doen.” Digitale behandelvormen hebben nog een flinke weg te gaan voordat zij ook de norm worden en tot dan zullen behandelaren ook de terughoudendheid en wantrouwen bij de patiënten onder ogen moeten zien wanneer ze digitale therapie voorstellen.
Oplossing 1: Motivatie en openheid zijn essentieel
De innerlijke motivatie van de patiënt is de sleutel. Hoe meer de patiënt open staat voor iets nieuws, des te beter de resultaten van de behandeling. Het is dan ook van belang om dit te benadrukken. Matthijs let uit: “Ik denk dat het gaat over open staan voor alternatieve behandelingen. En om dit ook een tijdje vol te houden, probeer het twee, drie keer. Bepaal daarna pas of het bij jou past en voor jou werkt. Geef het echt een goede poging.”
Uitdaging 2: Een gebrek aan tijd voor goede pijneducatie
In het algemeen zijn veel zorgspecialisten bekend met pijneducatie maar weten ze niet altijd even goed hoe ze deze kennis ook aan patiënten kunnen overdragen. De sessies zijn te kort en er zijn veel patiënten op één dag. Het is veel werk.
Oplossing 2: Praktijkervaring is leerzaam
Het voordeel van Reducept is dat je echt wordt ondergedompeld in een educatieve patiënten-ervaring aan de hand van VR mini-games. In plaats van praten over pijn en enkel conceptualiseren middels traditionele middelen zoals boeken en videofilm, krijgt de patiënten het nu met eigen ogen mee door de VR-bril hoe pijn werkt.
Het Reducept-protocol schetst duidelijk de belangrijkste leerpunten die een professional ook ter discussie opwekt bij de patiënt. Door de focus op de combinatie van theoretische en praktische benaderingen leert de patiënt sneller om de gedachten en gedrag in het kader van de pijn bij te stellen, wat uiteindelijk tot reductie hiervan leidt.
“Wat ik lastig vind om uit te leggen is dat de bril zelf geen pijnvermindering biedt, maar het helpt om de vaardigheden voor pijnbeheersing te leren en ontwikkelen, en dat is wat tot de pijnreductie kan leiden”, aldus Matthijs.
Uitdaging 3: Patiënten met een lang pijnverleden weten niet altijd hoe ze hiermee om moeten gaan
In de officiële richtlijnen staat dat psychologische interventie gelijk in de eerstelijnszorg moet inhaken zodra de patiënt net de pijn ervaart. Desondanks ontbreekt bij veel mensen in de verslavingszorgcentra deze essentiële kennis over pijnbeheersing. Het gebrek aan discussie over pijnervaring tussen patiënt en de professional en tussen de patiënt en anderen in de samenleving leidt tot minder effectieve behandelresultaten.
Oplossing 3: Proactieve communicatie motiveert de patiënt
De patiënt start rehabilitatie bij Novadic-Kentron met groepsessies waarin ze de essentiële concepten van pijneducatie leren, bekend worden gemaakt met de voornaamste psychologische technieken en meer bewustwording opdoen van de verschillende behandelopties.
Na anderhalf tot twee maanden starten ze hun VR sessies. Tegen die tijd herkennen de patiënten de informatie die ze al hebben opgedaan tijdens de groepssessies en ook hebben gesproken met anderen. Op deze manier geeft Matthijs aan: “is de kennis niet volledig nieuw voor hen, maar ook meer toepasbaar door de groepsdiscussies en interpretatie met de behandelaar en later ook tijdens de VR ervaring.
Tenslotte vragen we Matthijs: als er slechts één ding was om de patiënten moeten weten, welk advies zou je ze dan meegeven?
Oefenen. Zit niet bij de pakken neer en zeg dat het pijn doet en dat er niets aan te doen valt. Er zijn veel manieren om beter met pijnklachten om te gaan en het brein te “hertrainen”. Mensen moeten gemotiveerd zijn er iets aan te willen doen. Het brein hertrainen om anders op pijn te reageren vergt mentale en fysieke inspanning, maar de resultaten die behaald kunnen worden zijn echt deze inspanning waard.
Bent u ook een professional in de gezondheidszorg die graag innovatie in uw werkt wilt introduceren? Kom met ons in contact om te leren hoe ook u deze digitale therapie in uw praktijk kunt integreren!
Novadic-Kentron en Reducept: Hoe pijneducatie vervlochten kan worden in een verslavingsbehandeling voor pijnmedicatie
