'Het is makkelijk om ontmoedigd en pessimistisch te worden als je langere tijd pijn hebt, maar het helpt me niet.’ Zijn de treffende woorden van iemand die ik gisteren sprak en al jaren met pijnklachten worstelt.
Het is niet eerlijk om steeds pijn te hebben. Dat anderen misschien niks aan je zien. Dat anderen niet begrijpen waarom je de ene keer vol energie lijkt, en een andere keer vergaat van de pijn. Dat je misschien je werk niet meer kunt doen. Dat de zorg voor andere aandoening veel beter lijkt geregeld (en vergoed) dan die voor jou.
Pijn en depressie
Mede door dit soort ervaringen zien we dan ook een sterk verband tussen pijn en somberheid, of zelfs depressie. Pijn is om depressief van te worden, en depressieve gevoelens kunnen de pijn meer ruimte geven.
Een logisch gevolg is dat veel mensen met langdurige pijnklachten sterk het gevoel krijgen dat het leven het tegenzit. Het gevoel dat de omgeving het probleem groter maakt en dat je zelf weinig invloed hebt op je pijn, laat staan dat er verbetering kan optreden. Misschien wordt je wel steeds meer beperkt, doordat je steeds minder kunt. Waardoor je weer minder plezier hebt in het leven.
Het gaat er uiteindelijk niet om of dit terecht is of niet. Het is bijzonder moeilijk om te achterhalen hoe pijnklachten ontstaan en welke omstandigheden daar in welke mate aan hebben bijgedragen. En mocht je het wel ontdekken – dan verandert het waarschijnlijk niet zoveel aan jouw pijn. Kortom: het helpt niet om daar veel bij stil te staan.
Oefening: Vooruitgang boeken
Wat helpt dan wel? Een focus op vooruitgang, vanuit je situatie zoals die nu is. Dus niet jezelf vergelijken met vroeger, of met anderen, maar met nu. De volgende oefening kan daar bij helpen.
Maak een lijst van zaken die je het meest tegenzit. Dat kunnen activiteiten zijn die je niet meer kunt uitvoeren, of misschien de manier waarop anderen met je omgaan. Of juist gedrag of gedachten die je van jezelf herkent. Een paar voorbeelden:
Wat me het meest tegenzit, is dat…
...Ik niet meer kan fietsen.
...Niemand mij begrijpt.
...Ik nooit hulp krijg van een ander, terwijl ik zelf wel klaar sta voor iedereen.
Maak op die manier een lijst met grootste tegenzitters in je leven. Zo’n tien stuks is eerst wel genoeg.
Stel jezelf nu de vraag: ‘Hoe kan ik vooruitgang boeken?’. Geef bij elk onderdeel een aantal suggesties. Bijvoorbeeld:
Dat ik niet meer kan fietsen.
Vooruitgang:
– Conditie opbouwen bij de fysiotherapeut
– Oefenen op een hometrainer
– Fietsen langzaam opbouwen
Of, als het op dit moment echt niet lukt om te fietsen:
– Alternatieven opstellen voor fietsen
– Deze activiteiten opbouwen
– Werken aan acceptatie dat fietsen nu niet lukt
Kijk of het lukt om voor de belangrijkste onderdelen op de lijst te bedenken hoe je vooruitgang kunt boeken. Soms zul je naar een doel kunnen toewerken, maar het kan ook dat je iets moet loslaten of accepteren. Of dat je nieuwe contacten zoekt, die mogelijk wel begrijpen hoe jij je voelt.
En het belangrijkste onderdeel is natuurlijk: uitvoeren! Daarbij kun je van onderdeel naar onderdeel gaan. Probeer niet teveel tegelijk te veranderen, maar te kijken of je echt een goede manier kunt vinden om vooruitgang te boeken op een van de probleemgebieden voordat je aan de slag gaat met een ander probleem.
Oefening: Overwin de valkuil van het pessimisme
