Hoe komt het dat pijn zich zo moeilijk laat voorspellen? Waarom heb je de ene dag meer last dan de andere? Waarom levert de ene inspanning wel pijn op, en een andere niet?
Pijn laat zich moeilijk voorspellen. De ene keer heb je na het sporten nergens last van, een andere keer kun je nog nauwelijks uit bed komen. Sommige drukke dagen leiden er toe dat je een paar dagen rust moet nemen, terwijl een andere drukke dag niet tot noemenswaardige problemen lijkt te leiden.
Dit alles komt omdat pijn ‘emergent’ is. Emergent betekent dat heel veel verschillende invloeden de uitkomst bepalen. Waarbij lang niet alle invloeden duidelijk zijn.
Een voorbeeld: Kleuren. Als jij een kleur ziet, is dit vaak een mengsel van verschillende kleuren die je op dat moment niet meer kunt zien. Sterker nog, de stofjes die de kleur vormen, hebben van zichzelf allemaal geen kleur, maar wel als geheel!
Nu terug naar pijn. Er zijn ontzettend veel invloeden die pijn bepalen: inspanning, stress, gedachten, gevoelens, waar je aandacht is, slaap(gebrek), de kwaliteit van sociale contacten, en zo verder. Waar acute pijn nog redelijk (maar ook niet goed) te voorspellen is, zijn bij chronische pijn nog veel meer invloeden die de pijn onvoorspelbaar maken.
Het is als het ware onmogelijk om in jouw ‘kleur van pijn’ te achterhalen welk mengsel van kleuren samen ervoor gezorgd hebben.
Te snelle conclusies
Het is dus onmogelijk om helemaal zeker te zijn van wat jouw pijn veroorzaakt. Een neiging van ons hersenen, die ons in dit geval niet verder helpt, is om snelle conclusies te trekken. Omdat we de pijn zoveel mogelijk willen vermijden, gaan ons hersenen op zoek naar redenen voor de pijn – om vervolgens (vaak onterecht!) deze dingen uit de weg te gaan.
Een voorbeeld: Petra neemt zich voor om vaker te gaan wandelen. De eerste drie keer gaat prima, maar na de derde keer wandelen krijgt ze ontzettend veel pijn. Ze moet de rest van de dag rust nemen en mist ook nog dag werk, omdat het echt niet gaat. Ze besluit dat wandelen niks voor haar is.
In dit voorbeeld lijkt het logisch om de pijnklachten aan het wandelen te wijten, maar is dat wel zo? Petra heeft in haar leven al honderden keren gewandeld zonder pijn. De vorige twee keer ging goed, en nu heeft ze een keer pijn. De conclusie lijkt te snel genomen. Het zou best kunnen dat een stressvolle dag en slechte slaap de oorzaak was! Misschien had ze nog wel meer pijn gehad als ze niet had gewandeld…
Maar, als het niet helpt om steeds conclusies te trekken uit je pijn, hoe verander je het dan? Het antwoord is simpel, maar moeilijk uit te voeren, namelijk zoveel mogelijk onderdelen van je leven beter maken! Omdat pijn altijd een samenwerking is tussen allerlei onderdelen uit je leven, helpt het nog het meest om ervoor te zorgen dat je je goed voelt op zoveel mogelijk vlakken!
Upgrade je leven (een levenslange oefening....)
Ga voor jezelf eens na hoe tevreden je bent met de volgende onderdelen van jouw leven door de volgende onderdelen een cijfer (0 – 10) te geven:
Slaap
Stress
Relatie
Sociale contacten
(Vrijwilligers)werk
Voeding
Gewicht
Beweging
Stemming
Kies het onderdeel met het laagste cijfer. Schrijf op wat op dit moment minder goed gaat. Vervolgens hoe je vooruitgang zou kunnen maken. Welke gewoontes zou je graag willen ontwikkelen die je leven op dit gebied verbeteren?
Neem er de tijd voor, maak een plan. Stel jezelf haalbare doelen en doe niet teveel tegelijk. Een kleine stap vooruit per dag gaat uiteindelijk meer voor je doen dan je hele leven spontaan omgooien.
Voorbeeld: Ik ga vaak te laat naar bed omdat ik in de avond nog van alles wil doen. Dan ben ik tot laat actief bezig, waardoor ik helemaal niet goed in slaap kom. De eerste stap zou kunnen zijn dat ik het laatste halfuur van de avond een boek lees, zodat ik makkelijk kan slapen. Zonder nog op de tijd te letten. Als dat goed gaat, kan ik kijken of het lukt om 22:00 te beginnen met lezen in bed. En zo steeds een stapjes verder, tot je tevreden bent met dit gebied in je leven.
Het verbeteren van onderdelen van je leven is een levenswerk op zich, en zal nooit ‘af’ zijn. Niet bij mij, in ieder geval.
